Sầu riêng là một loại trái cây độc đáo với hương vị ngọt ngào và mùi thơm đặc trưng, được yêu thích rộng rãi trong nền ẩm thực Đông Nam Á. Thịt mềm mịn và hương vị độc đáo của sầu riêng đã khiến nó trở thành một món ăn khoái khẩu của nhiều người trên khắp thế giới. Với những chia sẻ và hướng dẫn cách trồng sầu riêng sau đây, Nhà Nguyễn hy vọng bạn có thể trồng và thu hoạch sầu riêng đúng mùa, cho quả ngon.
Mùa vụ và khoảng cách trồng sầu riêng
Để trồng sầu riêng thành công, lựa chọn thời điểm từ tháng 5 đến tháng 8, mùa mưa là lựa chọn tốt nhất. Khi trồng, nên để khoảng cách giữa các cây là 8m x 8m hoặc 10m x 10m nếu trồng thuần, hoặc 10m x 12m nếu trồng xen. Điều này giúp vườn cây thông thoáng, cây phát triển mạnh mẽ và dễ theo dõi và chăm sóc.
Chọn cây giống để trồng
Khi trồng sầu riêng, cần chọn cây ghép có nguồn gốc rõ ràng và gốc ghép thẳng (đường kính 1.0 – 1.5cm) để đảm bảo bộ rễ phát triển tốt. Thân cây cần thẳng và mạnh mẽ, với ít nhất 3 cành cấp 1 trở lên, lá ngọn phải đủ trưởng thành và xanh tốt, có hình dáng, kích thước đặc trưng của giống.
Chiều cao của cây giống nên từ 80cm trở lên và cây không nên bị nhiễm các loại bệnh hay bị tổn thương bởi dịch hại như bệnh thán thư, bệnh do nấm Phytophthora, hay bọ phấn. Đồng thời, không nên trồng sầu riêng bằng hạt để đảm bảo chất lượng và đặc tính của cây.
Hướng dẫn cách trồng sầu riêng
Đào mương và lên liếp
Khi trồng sầu riêng, bạn cần lựa chọn loại liếp phù hợp. Đối với chuyên canh sầu riêng, liếp nên rộng 6 – 8m và mương từ 1 – 2m sâu 1 – 1.2m. Còn nếu trồng sầu riêng xen kèm với cây khác, liếp đôi thì liếp cần rộng hơn, từ 10 – 12m, mương từ 4 – 5m sâu 1 – 1.2m.
Đào hố trồng
Việc chuẩn bị hố trồng sầu riêng đòi hỏi quy trình cụ thể. Kích thước hố trồng nên là 0.8 x 0.8 x 0.8m, và bạn cần thêm 0.5 – 1kg vôi vào mỗi hố để xử lý côn trùng và nấm bệnh trong đất. Sau khi hố trồng đã được xử lý và qua khoảng 1 tháng, bạn nên tiến hành bón lót cho cây.
Hỗn hợp lót cần bao gồm 30kg phân chuồng hoai mục, 200gr NPK (15:15:15) và mặt đất đã được đào từ hố trồng. Đảm bảo lượng đất đào vừa đủ để khi lấp lại hố thì mặt đất tự nhiên nên được giữ nguyên. Sau khoảng 15 ngày, bạn có thể tiến hành đặt cây con vào hố trồng đã chuẩn bị.
Cách trồng
Đặt cây con vào hố
Khi trồng cây sầu riêng, hãy đặt cây vào hố trồng và nén đất chặt xung quanh bầu cây. Để tránh đổ ngã, cắm 3 cọc thành hình tam giác xung quanh cây và buộc nhẹ vào thân cây. Sau khi trồng, tưới đủ nước và ủ gốc cây bằng rơm hoặc cỏ khô để duy trì độ ẩm cho cây.
Che bóng bằng lưới đen
Sau khi trồng, trong 6 tháng đầu, cần che ánh nắng bằng lưới đen và sử dụng cây ngắn ngày như đậu xanh, đậu phộng để che phủ mặt liếp và duy trì độ ẩm. Hãy cũng trồng thêm cây bắp hoặc chuối hướng đông tây cách gốc 2 – 3m để bảo vệ cây khỏi nắng mặt trời.
Một số lưu ý khi trồng
- Để ngăn ngừa sự tấn công của nấm bệnh, cần duy trì độ khô ráo cho gốc sầu riêng.
- Tránh trồng các loại cây như đu đủ, thơm, dừa và các cây có múi trong vườn sầu riêng, vì chúng cũng có nguy cơ bị nhiễm nấm Phytophthora và có thể làm lây lan bệnh.
Xử lý cỏ dại
Trong mùa mưa, cắt cỏ hàng tháng trên toàn vườn giúp duy trì thảm cỏ và hạn chế việc sử dụng thuốc diệt cỏ. Tuy nhiên, quanh gốc cây, nên làm cỏ bằng tay, đặc biệt trước khi bón phân.
Bón phân
Bón phân hữu cơ
Mỗi năm, vào đầu mùa mưa, hãy bón từ 20 – 30 kg phân chuồng cho mỗi cây sầu riêng. Kết hợp việc sử dụng nấm sinh học đối kháng Trichoderma để kiểm soát nấm hại trong đất. Đào hố rộng theo tán cây, đặt phân chuồng và phân vô cơ xuống đáy, sau đó trộn đều và lấp đất lại.
Bón phân vô cơ
Trong năm đầu và năm thứ hai, sử dụng phân hóa học pha loãng với nước để tưới cây sầu riêng. Tuy nhiên, từ năm thứ ba trở đi, thay vì tưới trực tiếp, bạn nên xới đất xung quanh tán cây để bón phân. Cụ thể, hãy xới một lớp đất mỏng, rắc đều phân và sau đó phủ đất lại.
Vào mùa khô, bạn có thể rắc phân và sau đó tiến hành tưới nước lên trên. Việc này giúp duy trì độ ẩm cho cây và đồng thời cũng có tác dụng chống hạn cho cây sầu riêng.
Bón phân cho sầu riêng cần lưu ý gì?
- Tránh sử dụng phân có chứa clo, đặc biệt là trong giai đoạn cây đang cho trái.
- Bón phân gà để ngăn chặn sự phát triển của nấm Phytophthora palmivora, một loại nấm độc hại với cây sầu riêng.
- Bạn có thể thay thế phân gà hoai mục bằng các loại phân đã qua chế biến như Humic hoặc Dynamic Lifter, nhưng phải đảm bảo rằng nguồn gốc của chúng là từ phân gà.
- Để kích thích cây ra lá non, tạo điều kiện cho cây ra hoa và đậu quả tốt, bạn có thể sử dụng KNO3 hoặc phân bón lá MKP (0:52:34) để phun lên lá cây. Hãy tuân thủ hướng dẫn kỹ thuật hoặc hướng dẫn trên bao bì sản phẩm để điều chỉnh nồng độ và cách phun.
Tưới nước
Ở mỗi thời kỳ phát triển, cây sẽ cần lượng nước khác nhau. Trong 1 tháng đầu tiên, nên tưới đều đặn 1 lần/ ngày.
Thời kỳ cây tơ
Cần duy trì một chu kỳ tưới 3 lần mỗi tuần, với lượng nước khoảng 100 – 150 lít cho mỗi cây trong thời gian ít mưa và mùa khô. Điều này giúp giảm tỉ lệ cây chết và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của cây, giúp cây ra trái nhanh chóng và đạt được năng suất cao.
Thời kỳ cây ra hoa
Tưới hàng ngày cho hạt phấn và tạm ngừng khi hoa nở. Sau khi hoàn thành giai đoạn ra hoa, tưới trở lại và tăng dần lượng nước đến mức bình thường.
Thời kỳ cây cho trái
Khi cây đậu trái, cần tưới đủ nước để giúp trái phát triển khỏe, chất lượng tốt. Trong giai đoạn 20 ngày trước thu hoạch, cần ngưng tưới để giảm tỷ lệ quả bị sượng.
Cắt cành, tạo khung tán
Để cây sầu riêng có chiều cao vừa phải, dễ chăm sóc và tạo bộ khung tán khỏe mạnh, cần thực hiện các biện pháp như sau:
- Cắt các cành không cần thiết, bao gồm cành mọc đứng, cành bên trong tán, cành ốm yếu, cành bị sâu bệnh, và các cành mọc gần mặt đất. Giữ lại các cành mọc ngang, khỏe mạnh, độ cao từ 1m so với mặt đất.
- Số lượng cành cấp 1 cần giữ lại khoảng 18 – 20 cành cho mỗi cây. Chúng nên được phân bố đều các hướng, mỗi tầng cách nhau khoảng 0.7 – 1m. Điều này giúp đảm bảo cây có chiều cao phù hợp với khoảng cách giữa các cây trong vườn.
- Quá trình cắt cành và tạo tán nên bắt đầu từ năm thứ 2 và tiến hành thường xuyên, liên tục để đảm bảo có bộ tán cây thông thoáng và cân đối.
Chăm sóc cây khi ra hoa
Tại miền Đông Nam Bộ, cây sầu riêng thường bắt đầu ra hoa từ tháng 1 đến tháng 3 và thu hoạch trái vào khoảng từ tháng 6 đến tháng 8 hàng năm.
Ra hoa thuận mùa
- Trong giai đoạn cây sầu riêng chuyển từ lá của cơi đọt thứ 2 sang lá lụa, cần bón phân ở gốc và kết hợp phun phân bón chuyên dụng để thúc đẩy mầm hoa tốt hơn, đồng thời cũng phun đẫm toàn bộ lá bằng MKP, thực hiện quy trình này hai lần, mỗi lần cách nhau 5 – 7 ngày.
- Khi hoa sầu riêng đạt độ dài 2 – 3cm, hãy tiếp tục tưới nước và đảm bảo cung cấp đủ nước để giúp hoa phát triển đều, hạn chế rụng hoa và tăng khả năng đậu trái.
- Khi hoa đạt độ dài 3 – 4cm, bạn nên tỉa bỏ tất cả các bông hoa ở đầu cành và gần gốc cây, chỉ giữ lại các chùm hoa ở giữa cành có khả năng mang trái.
Lưu ý
- Trong giai đoạn cây sầu riêng ra hoa, nếu cây ra đọt, cần phải cân bằng dinh dưỡng giữa việc nuôi trái và nuôi đọt cây.
- Để đảm bảo cây không suy kiệt và tạo điều kiện thuận lợi cho việc ra đọt và ra hoa cùng lúc, quá trình này nên được đồng bộ hóa.
- Vì vậy, sau khi cây đã ra hoa, trong quá trình tưới nước, cần bổ sung phân bón hỗn hợp, ví dụ 1 – 1.5kg URÊ và 1 – 1.5kg DAP cho mỗi cây, đồng thời phun phân bón lá để thúc cây ra đọt. Cần chú ý đặc biệt đến việc nuôi và chăm sóc cơi đọt này, vì nó có vai trò quan trọng trong quá trình nuôi dưỡng trái sầu riêng sau này.
Cần làm gì khi cây ra hoa trái mùa?
Để giúp cây sầu riêng phân hóa mầm hoa, khi cơi đọt đã phát triển (thường sau khoảng 3 – 4 tuần kể từ khi cơi đọt nhú), bạn cần thực hiện các bước sau:
Bón gốc
Để thúc đẩy quá trình phân hóa mầm hoa, bạn có thể sử dụng phân bón DAP và kali sunfat, sau đó ngưng tưới nước hoàn toàn và để đất khô ráo.
Phun phân bón lá
Sau khi đã thực hiện bón phân để giúp cây sầu riêng phân hóa mầm hoa, cây sẽ bắt đầu quá trình tạo mầm hoa. Thời gian giai đoạn này thường kéo dài từ 30 đến 45 ngày.
Nếu trong giai đoạn này cây đã phân hóa mầm hoa vài đợt mà cây vẫn còn quá tươi tốt, bạn có thể tiến hành phun thêm phân bón lá chứa lân và kali có hàm lượng cao. Thực hiện quy trình phun phân bón lá này hai lần, mỗi lần cách nhau 5 – 7 ngày, để giúp cây tạo thêm mầm hoa và đảm bảo quá trình phân hóa mầm hoa diễn ra mạnh mẽ.
Dấu hiệu cây sầu riêng ra hoa:
- Thân cây răn nứt.
- Lá già trên cây đổ một tỷ lệ từ 20 đến 30% của tổng số lá.
- Trên các cành, đặc biệt là cành ở phần trên của cây, xuất hiện nứt sáng mắt cua (số lượng ít), bạn có thể tiến hành xác định bằng cách chiếu đèn pin vào các cành trên cao vào buổi chiều tối. Nếu có mắt cua xuất hiện, chúng sẽ phản quang và sáng lên.
Sau khi cây hiện đủ các dấu hiệu này, bạn có thể thực hiện tưới đẫm nước hai lần, mỗi lần cách nhau 3 – 4 ngày, nhằm gây sốc cho cây và kích thích mắt cua nảy mầm đồng loạt. Sau đó, tiến hành tưới nước để duy trì độ ẩm thường xuyên.
Thu hoạch hoa và trái
Thu hoạch hoa
Sầu riêng thường ra hoa 2 – 3 đợt trong năm, do đó quyết định tỉa bỏ hoặc giữ lại đợt hoa nào phụ thuộc vào mong muốn của người trồng, thu hoạch vào thời điểm nào để đạt được hiệu quả kinh tế cao. Nếu có ba đợt hoa chính, có hai phương án cân nhắc:
- Phương án 1: Tỉa bớt hoa ở đợt 1 và đợt 3, để lại hoa ở đợt 2 để tập trung vào sự chín đẹp của quả.
- Phương án 2: Tỉa bớt hoa ở đợt 2, để lại hoa ở đợt 1 và đợt 3 để thu hoạch cả quả chín sớm và chín muộn, tùy theo thời điểm thị trường và nhu cầu của người tiêu dùng.
Thu hoạch quả
Tại thời điểm chăm sóc sầu riêng, quan trọng là tỉa bỏ những quả nhỏ, méo mó, và ưu tiên giữ lại những quả trên các cành to và ít lá. Đừng để quá nhiều quả trên cùng một cành, đặc biệt là trên các cành nhỏ.
Cụ thể, tỉa quả thường được thực hiện qua 3 lần:
- Tỉa lần 1 từ tuần thứ 3 – 4 sau khi hoa nở đến tuần thứ 5 sau khi hoa nở, tập trung vào việc bỏ các quả đậu dày đặc, quả nhỏ, quả dị hình, bị sâu bệnh, chỉ để lại 1 – 2 quả/chùm.
- Tỉa lần 2 vào tuần thứ 8 sau khi hoa nở, loại bỏ các quả không phát triển bình thường như quả nhỏ, méo mó, để điều chỉnh sự cân bằng dinh dưỡng.
- Tỉa lần 3 vào tuần thứ 10 sau khi hoa nở, tập trung vào việc loại bỏ các quả có hình dạng không đặc trưng của giống để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển cơm, kích thước và hình dạng của quả.
Như vậy, Nhà Nguyễn đã chia sẻ những kinh nghiệm và kiến thức quý báu về cách trồng sầu riêng từ việc lựa chọn giống cây đúng nguồn gốc, mùa thu hoạch, bón phân và quy trình chăm sóc hàng ngày. Trong quá trình trồng sầu riêng, các biện pháp chăm sóc và tỉa cây đóng vai trò quan trọng để đảm bảo cây phát triển mạnh mẽ và cho quả chất lượng.
